Türkiye'yi yeni Münir'ler uçuracak

Yerli uçak projesini hızla hayata geçirmek isteyen Türkiye, beyin göçünü tersine çevirmek istiyor. Hedef 'uçuş güvenliğinin babası' Münir Orgun gibi sıradışı mühendisleri ülkeye kazandırmak...

Fotoğraf: Hürriyet Gazetesi Arşivi

Türkiye, yerli uçak ve otomobil konusunda büyük adımlar için hazırlık yapıyor. Bu konuda en çok güvendiği isimler ise yurtdışında çalışan Türk mühendisler. NTV'ye konuşan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, ABD'de Boeing'e yaptıkları ziyaret sırasında karşılaştığı Türk mühendislerin hikayelerinden etkilendiğini anlattı.

Büyük havacılık şirketleri ile görüşmelerinin devam ettiğini dile getiren Ergün, son ABD ziyareti sırasında Boeing'den emekli efsane Türk mühendis Münir Orgun'dan bahsetti:

"Zaten çok sayıda mühendis Boeing’de çalışıyor. Hatta uçuş sistemlerinin en önemli unsurlarından biri Türk mühendis Münir Bey tarafından yapılmış. ‘Bizdeki uçuş sistemlerinin babasıdır’ diye ifade ettiler. Orada havacılık sektöründe bir potansiyelimizin olduğunu gördük.

Şu an emekli olan Münir Orgun, sivil havacılığın dünya çapında efsanelerinden biri. Beyin göçünün en belirgin örneklerinden biri olan Orgun'un başarı hikayesi 1972 yılına kadar uzanıyor.  İşte Uğur Cebeci'nin kaleminden efsane mühendis Orgun'un hikayesi:

"1952 yılında İstanbul'da dünyaya gelen Münir Orgun, deniz subayı olan babasının görevi gereği eğitiminin ilk yıllarında sık sık okul değiştirdi. 1963-1972 yılları arasında

İzmir Maarif Koleji ve Kadıköy Maarif Koleji'nde eğitim gördü.

1972 yılında henüz 19 yaşındayken, bir bavul, 300 dolar ve babasının istediği zaman kullanması için verdiği Türkiye'ye dönüş biletiyle New York'a gitti. Kısa bir araştırmadan sonra büyük bir ayakkabı mağazasının depo bölümünde çalışmaya başladı. Başarısı sayesinde hemen, her satıştan komisyon alınan bölüme yükseldi.

Aynı yıl üniversiteye yazılan Orgun, hem çalışıp hem okuyarak üçbuçuk yılda mezun oldu. Eğitim seviyesini daha da yükseltmek amacıyla Ann Arbor'a giderek, Michigan Üniversitesi'nde 'Bilgisayar, Enformasyon ve Kontrol Sistem Mühendisliği' alanında yaptığı yüksek lisans eğitimini 1977'de tamamladı.

Daha sonra, Boeing'in Seattle'daki tesislerinde çalışmaya başlayan Orgun, 737, 747, 757, 767 ve 777 uçaklarının üretim programlarında değişik bölüm ve kademelerde görev aldı. Orgun, kendisi gibi Boeing'de çalışan 25 yıllık eşi Audrey Orgun'la Ann Arbor'da tanıştı. Çiftin Nural adında bir kızı ve Korhan adında bir oğlu var. Münir Orgun, babasının 30 yıl önce verdiği ve şu ana kadar kullanmaya ihtiyaç duymadığı Türkiye'ye dönüş biletini hala saklıyor.

BOEING'DE 24 YILMünir Orgun 1978 Haziran'ında çalışmaya başladığı Boeing Ticari Uçaklar Grubu'nda, ilk olarak Uçak Sistem Teknolojileri Araştırma Birimi'nde görev aldı. NASA araştırma projelerinde çalışan Orgun, 'Sinyal Seçimi ve Hata Algılanması' konulu bilimsel araştırmaların yazarları arasında öne çıktı. Daha sonra 767 ve 757 uçaklarının geliştirme programlarında Otomatik Gaz Kolu Kontrol Sistemi, Otopilot ve Uçak Yönlendirme Sistemi'yle ilgili görevler aldı. Boeing 757 ve 767 uçakları için geliştirdiği kontrol sistemlerinde, geliştirme ve test uçuşu aşamalarında önemli roller üstlendi.

Boeing 767 uçaklarının 1982 yılında uçuş sertifikası alması sonrasında, askerliğini yapmak üzere Türkiye'ye gelen Orgun, sene sonunda Seattle'a geri döndü. Boeing 737-300 uçaklarının geliştirme programı kapsamında, Dijital Uçuş Kontrol Sistemleri, bir başka deyişle otopilot üzerine çalıştı. Bu süreçteki görevi, otomatik iniş sistemleri geliştirmekti.

1986 yılında Başmühendis olarak 767-300 uçak programının Otopilot ve Uçuş Yönlendirme Sistemi üzerinde çalışmaya başlayan Münir Orgun, aynı yıl tamamlanan programa yaptığı katkılardan dolayı Boeing'de 'Yılın Mühendisi' seçildi.

Boeing'in Jumbo diye adlanan modellerinden 747-400 programındaki görevini de başarıyla tamamlayan Orgun, 747-400'lerin ilk müşterisi olan Air France'a uçağı tanıtmak üzere Fransa'da görevlendirilen ekibin liderliğini yürüttü. Otopilot ve otomatik iniş tasarımları konusunda sahip olduğu veya paylaştığı 6 patent bulunan Orgun, 1991 Temmuz'unda yönetici kademesine yükselerek, Boeing 777 uçak programında Uçuş Kontrol Sistemi Grubu'nun yönetimini üstlendi. Boeing'in, elektirik kablolarıyla veri iletimi sağlayarak uçak kullanımını daha kolay ve güvenilir hale getiren Elektronik Uçuş Kontrol Sistemi'ne (Fly-by-Wire) sahip ilk uçağın geliştirilmesi ve sertifikasyonu aşamasında önemli rol oynadı.

1996 yılında 747-500X/600X programlarında Uçak Mühendislik Birimi'nin üst kademe yönetimine atanan Orgun, 1998 yılında ise halen sürdürdüğü Uçuş Kontrol Sistemleri yöneticiliğine terfi etti. Münir Orgun, Boeing çatısı altında halen pilotun uçağı kontrolünü sağlayan ve pilota yardımcı olan otomatik sistemleri tasarlayan ve geleceğe yönelik araştırma-geliştirmeden sorumlu olan Uçuş Kontrol Sistemleri'nin başında büyük sorumluluk taşıdı."

Orgun yakın zamanda emekli oldu.ntv